środa, 27 kwietnia 2011

057. 24 godziny


Kiedyś usłyszałam, że polscy anonimowi alkoholicy, którzy przenosząc na nasz grunt Wspólnotę AA ograniczyli się właściwie do mityngów, gubiąc gdzieś po drodze to, co najważniejsze, a w każdym razie niezbędne: istotę Programu 12 Kroków i osobę sponsora, wypaczyli też ideę 24 godzin. Bo przecież Amerykanie wymyślili tę technikę dla ratowania się przed realnym i bezpośrednim zagrożeniem zapiciem – jeśli masz przymus picia nie myśl o całym życiu, o tym, że nie możesz już nigdy przenigdy się napić, myśl tylko o jednym dniu, masz wytrzymać tylko 24 godziny, a jeśli doba wydaje ci się kosmosem nie do przebrnięcia, podziel ją na mniejsze odcinki, nawet na kwadranse, to dużo łatwiej znieść. Logiczne. A my co? Huzia po bandzie i całości, 24 godziny i 24 godziny. Życzę ci 24 godzin. A co to za życzenia, skoro ja nie mam obsesji picia i akurat dla mnie to niewiele znaczy? Do czego mam to zastosować?
*
Mam czasem takie sekundy tuż po przebudzeniu, właściwie jeszcze na granicy snu i jawy, kiedy wypływa jakaś myśl, niezwykle klarowna, jasna, przemądra, po prostu kwintesencja, odpowiedź na trapiące mnie problemy. To tylko przebłysk, jeśli nie zdążę uchwycić – zniknie, może na zawsze. W jednej z takich sekund zrozumiałam, w jaki sposób mogę zastosować technikę 24 godzin, jak mi to może pomóc. Że tu przecież chodzi o coś większego. Na przykład o stosowanie Programu dzień po dniu, we wszystkich naszych poczynaniach. Co wcale nie jest łatwe. Wymaga uwagi i cholernego wysiłku. Bo znajomość 12 Kroków sama z siebie niczego nie załatwia, oprócz tego, że bezpowrotnie odbiera komfort nieprawego, nieuczciwego życia. Po pierwszej odwykówce nigdy już nie uda ci się beztrosko napić. Po pierwszej przymiarce do Programu nie uda ci się być sukinsynem bez emocjonalnych konsekwencji.
*
Ale odkryłam jeszcze jedno wykorzystanie techniki 24 godzin, bardzo podobne do ratowania się przed obsesją picia. Tyle że ja potrzebuję się ratować przed czymś innym – przed byciem nieszczęśliwą. Już wiem, że ten stan niespełnienia, niezadowolenia, braku satysfakcji to wyłącznie sprawka mojego umysłu. Całe 24 godziny bez frustracji, smutku, cierpienia są dziś dla mnie kosmosem. Muszę je dzielić na mniejsze odcinki, czasem nawet na kwadranse. Wtedy jest lżej. Ci, co się na tym znają, mówią, że z czasem obsesja picia znika. Może w takim razie obsesja nieszczęścia też?

niedziela, 17 kwietnia 2011

056. coś wspólnego


Przez lata całe Tradycje AA były dla mnie niewidzialne. Nie miałam pojęcia, w jaki sposób mogą mnie dotyczyć. Nie miałam również chęci zapytać. Przyszły do mnie z zupełnie innej strony (której poznania również nie spodziewałam się po sobie): zaczęłam myśleć o wspólnym dobru. Parkować samochód tak, żeby zostało miejsce dla kogoś jeszcze, zakręcać wodę, gdy myję zęby, żeby bez sensu nie leciała, bo płacimy za to wszyscy (nie mam w domu licznika, konto jest wspólne), gasić światło w pustej sali, bo ktoś zapomniał. Zaczęło mnie to obchodzić. I wiele innych wspólnych rzeczy. Któregoś dnia dotarło do mnie, że to Pierwsza Tradycja AANasze wspólne dobro jest najważniejsze… (wyzdrowienie każdego z nas zależy bowiem od jedności anonimowych alkoholików).
*
Przeczytałam dziś: Na świecie faktycznie wiele jest krzywd, niesprawiedliwości, a wielu ludzi potrzebuje pomocy różnego typu, jednak staram się pamiętać, że Wspólnota AA nie jest w stanie zwalczyć, pokonać całego zła i nie jest lekarstwem na wszystkie bolączki współczesnego świata. (mityng.blogspot.com) i doznałam silnego wzruszenia, że ja należę do czegoś tak niezwykłego, że jestem maleńką cząstką wspaniałego narzędzia, które ocala setki tysięcy istnień przed koszmarnym końcem, wybudza ze śmiertelnego letargu, wytrąca z chocholego tańca, zamienia ludzkie wraki (nawet jeśli jakimś cudem mają wciąż karoserię najnowszego modelu audi albo mercedesa, pod nią na ostatnich obrotach rzęzi silnik od zramolałego forda, a może i poloneza) w całkiem sprawne istoty. Nie maszyny. Tylko czujących, myślących i czyniących ludzi. Sama niewiele mogę – obetrzeć jakąś pojedynczą łzę, podnieść, podprowadzić kawałek, rozśmieszyć, na moment wygładzić czyjąś brew – ale jako część wielkiej całości działam globalnie. Bo moja obecność i moje zaangażowanie mają sens. Tu, na miejscu, na mojej grupie, po cichutku, niewidocznie i niezauważalnie. Ale również dalej (jeszcze bardziej niezauważalnie i niewymiernie, lecz równie realnie jak Niewidzialna Ręka): w czyimś sercu, w jego domu, gdy przyniesie rano żonie kawę do łóżka albo pierwszy raz w życiu pozmywa naczynia i nie będzie się czepiał dzieciaków, że nie są idealne, w pracy, gdy choć raz pomyśli, że jego durny szef może ma gorzej i ciężej i nie trzeba mu dokładać, w jego mikroświecie, gdy przepuści kogoś w kolejce i odpuści soczystą wiązankę tłukowi, co wlecze się przed nim pięćdziesiątką, i którejś nocy, przed zaśnięciem, zamiast smagać się kolejnymi swoimi niedociągnięciami pomyśli o sobie z czułością, uciszy szum nerwowych myśli i zaśnie w błogiej ciszy, swojej własnej.
Ja w tym jestem i mam swój udział. Ktoś ma udział w tym, że ja staję się lepsza. To działa. Naprawia świat. Realnie.

poniedziałek, 11 kwietnia 2011

055. okruszki



Moja ulubiona seria zdjęć to ta, w kasztanowej alei przy domu. Jestem na nich raz z mamą, raz z tatą. Malutki bobas w białym kombinezonie. Wszyscy się śmiejemy. Ja do mamy, a ona do taty, którego nie widać, bo robi zdjęcie. A potem zdjęcie robi mama, tata tak ładnie na nią patrzy i trzyma mnie na rękach. Lubię sobie wyobrażać, że byliśmy wtedy bardzo szczęśliwą rodziną.

*

Tata ciągle grzebał przy samochodzie. Gdy stamtąd wracał tak pięknie pachniał – smarem i benzynką. Czasem zabierał mnie ze sobą. Do pomocy. Opowiadał rezolutnej czterolatce, co robi, pokazywał, co się w aucie popsuło, jak wkręca się śrubki. A potem nagle przestał. I nigdy się nie dowiedziałam, co to jest dyferencjał.

*

U babci w kuchni stał czarny rzeźbiony kredens. Bardzo stary, chyba prawie tak stary jak babcia. Wciąż przy nim siedziałam, bo rodzice wyjechali i strasznie długo nie wracali. Babcia pozwalała zaglądać we wszystkie zakamarki i opowiadała dziwne historie o świętych, Panu Jezusie, dobrych Niemcach i złych Ruskich. A rodzice nie wracali. Nie mogłam się doczekać. Któregoś dnia zdjęłam błękitną kokardę z warkoczyka i śliną czyściłam z kurzu zawiłe kredensowe ornamenty. Żeby mieć wspaniały, lśniący wehikuł, który zabierze mnie do mamy i taty.

*


Przyjechali do nas goście. Jeszcze wtedy przyjeżdżali. Wujek Mirek z narzeczoną. Siedzieli przy stole, jedli kolorowe kanapki, pili i się śmiali. A najgłośniej tata. Ja miałam nie przeszkadzać. Grzeczne duże dziewczynki bawią się same. Potem mama zrobiła truskawkowy kisiel. Nalała do salaterek. Duże grzeczne dziewczynki pomagają mamie. Co z tego że rączki malutkie, a miseczki gorące. Gdy się wylało byłam bardzo dzielna. Trochę czerwonego strachu i po krzyku. Szybko zdjęli ze mnie parzącą koszulkę. Posadzili na zielonym fotelu i jak jakąś księżniczkę wynieśli do ogrodu. Właściwie byłam szczęśliwa – tyle osób naraz zajmowało się taką mizerną osóbką.

*


Jutro wielki dzień – raniutko wyjazd do szpitala. Nie wszystkie dzieci mogą tam pojechać. Najpierw była wspaniała wyprawa po zakupy: piżamkę w pajacyki i czerwone bambosze. A potem kolacja. I tata z nami siedział. I było niezwykle. Bo nie wyganiali do łóżka i można było obejrzeć kawałek filmu. Mama opowiadała, że tam będzie dużo dzieci i że będę się miała z kim bawić. I że będzie naprawdę fajnie. A jak stamtąd wyjdę to już całkiem zdrowa.
A potem bardzo długo leżałam z opatrunkiem na oczach i jeden chłopiec częstował mnie gumami do żucia. Powiedział, że będzie moim starszym bratem. Dobrze było mieć jakąś rodzinę w szpitalu. Mama przyjeżdżała, jak tylko mogła. Nawet raz wujek przyjechał. Ale tata to nie – chyba był bardzo zajęty.

*


Głupia była ta baba z przedszkola. Najgłupsza ze wszystkich. I zła. Chodziła tylko i gadała zamiast pracować. I nie wpadło jej do głowy, że ktoś może słyszeć. Na przykład jakieś dziecko schowane za szafką w szatni. Gadała, że ta mała P musi sama przychodzić do przedszkola, bo mamusia w szlafroczku, paznokcie piłuje i mężusiowi jajeczniczkę robi. Głupia! Co ona tam mogła wiedzieć. Mama nie miała żadnego szlafroka. A ja byłam już duża i mogłam chodzić sama. A te wszystkie dzieciaki to maluchy jakieś, co się boją i trzeba je prowadzać. A ja zawsze sobie dam radę i mamie muszę pomóc, bo zajęta. A tata… niewiadomo.

*


Mama powiedziała: mam dla ciebie niespodziankę – będziesz miała siostrzyczkę albo braciszka (wolałam siostrzyczkę, żeby bawić się z nią w przedszkole). Babcia powiedziała: widzisz, wreszcie będziesz miała małego dzidziusia, teraz musisz bardzo mamie pomagać, bo ma mało siły. Ciocia powiedziała: pewnie się cieszysz, że będziesz miała siostrzyczkę, pomagaj mamie, bo przez ten brzuch nie może tak ciężko pracować.
I wszystkie sąsiadki mówiły: ależ ma pani pociechę z tej małej, taka grzeczna, tak wszystko umie załatwić, taka rezolutna i poważna, zakupy zrobi, wszystko potrafi policzyć, posprząta, pozmywa, nawet pranie rozwiesi. I wcale nie chce się bawić. A inne dzieciaki to tylko by latały po dworze, wołami do domu nie zaciągniesz.

*


Raz tata postanowił urządzić nam piękny pokoik. Taki malutki, tylko dla nas. Powiedział, że będzie jak domek dla lalek. Opowiadał o nim długo, jaki będzie wspaniały, jakie w nim będą mebelki malutkie, jaką farbą pomaluje ściany, a potem, że mama uszyje kolorowe zasłonki i obrusik specjalny na stolik mały. I nawet wziął kartkę i rysował dokładnie, jak będzie pokoik wyglądał, gdzie będzie łóżko i szafki. I bardzo się wszyscy cieszyliśmy. A mama to chyba najbardziej. Następnego dnia tata powiedział, że teraz ma pilne sprawy i pokoik musi poczekać. I czekał. Potem trochę się złościł, gdy pytałam. I chyba za często pytałam tatę, bo się denerwował, krzyczał i pewnie za karę pokoiku nie zrobił.
Potem jeszcze parę razy mówił o pokoiku, a ja – choć już byłam duża i w końcu zrozumiałam, że nic z tego nie będzie – i tak za każdym razem nabierałam się jak jakaś głupia.

*


Mama była najładniejsza ze wszystkich. A jak szła na imieniny albo wesele zakładała swoje śliczne sukienki i malowała oczy na zielono. Wyglądała jak jakaś aktorka. Tata nie mógł się napatrzeć. Najmłodsza z nas właśnie do niej była podobna. A ja i średnia siostra chyba do taty. Ale wcale się na to nie zgadzałyśmy i zawsze się kłóciłyśmy (na początku zawsze wygrywałam, bo byłam najstarsza i najsilniejsza). A potem przestałyśmy – nie było o co walczyć. Mama była coraz bardziej zmęczona i nie wyglądała już tak ładnie. Nosiła workowatą brązową sukienkę. Miała okropne włosy i sińce pod oczami. Wszystko przez ojca, bo wcale nie chciał pracować, tylko pił i robił awantury.

*


Zbieraliśmy kasztany. Do szkoły, na ZPT. Na mojej ulicy rosły najlepsze w całej okolicy. Zabrałam tam dzieciaki z klasy. Strząsaliśmy kolczaste kulki, rozłupywaliśmy. Miałam już cały worek, szło mi świetnie. Wtedy przyszedł on. Tym charakterystycznym chwiejnym krokiem. Krzyknął: do domu. A potem porwał torbę pełną lśniących kulek i wysypał wszystko na drogę. Z rozpaczy i wielkiej niesprawiedliwości, z nienawiści i wstydu nie wiedziałam, co robić. Złapał mnie za rękę i ryczącą zawlókł na podwórko. Nazajutrz kolega z ławki przyniósł dla mnie trochę kasztanów. Ale ja już nie potrzebowałam. Miałam całe pudło. Przed wieczorem ojciec poszedł ze mną za dom i nastrącał kasztanów bez opamiętania.

*


Znowu się wtoczył do mieszkania, zawadzając o framugę drzwi. Matka zamarła z drutami w rękach. My – nagle skulone dzieciaki – czekamy. Szurając nogami przelazł do dużego pokoju. Chodził i chodził, ale nie znalazł nawet pyłku, wszystko wysprzątane. No to przylazł do nas. I tu zaraz coś mu podpadło. A to rozrzucone zabawki, a to matka zamiast sprzątać jakieś szmaty znowu robi albo książkę gównianą czyta. No i wreszcie: pokaż te zeszyty, co tak bazgrzesz, przepisz, a w ogóle to ja porozmawiam z tymi nauczycielami, napiszę, co o nich myślę, ja im wszystkim wygarnę. I nie rycz, ty…
To nic, nie jest jeszcze tak późno, a jutro wstanę o piątej, jak mama do pracy. Podartą historię trzeba przepisać, z matmy wystarczy wyrwać zabazgrane ostatnie strony. Tylko następnym razem muszę pamiętać, żeby na pewno mieć w szufladzie zapasowe zeszyty.

*


Raz w szkole zdarzył się wypadek – spadłam ze schodów. Straszliwy ból w kolanie. W domu nie było mamy. Potem ten przyszedł, jak zwykle pijany. Kopał w spuchniętą nogę. Żeby udowodnić, że tak naprawdę nic się nie stało i że nie boli. Na pogotowiu założyli wielki gips i kazali nosić aż do wakacji.

*


Po kilkunastu latach rowerowy szlak zawiódł mnie aż do dawnego domu. Przystanęłam przy płocie i z dziecięcą ciekawością patrzyłam w okna. Dom prawie w ruinie. Przez skwer nieopodal szedł stary człowiek. Zupełnie siwy. Krzyknął: nazbierajcie sobie kasztanów. Wtedy go poznałam. I pierwszy raz od dzieciństwa, zdziwiona sama sobą, nazwałam go w myślach tatą.

*

Czasem po niedzielnym obiedzie któraś z nas wyciąga pudło ze zdjęciami. Siedzimy w piątkę – babcia, mama, ja i moje dwie siostry – oglądamy, wspominamy, dopowiadamy sytuacje ze zdjęć i zaśmiewamy się do łez, z tego jak wyglądałyśmy. Niekiedy za taką rozśmieszoną łzą kryje się mały smutek czy tęsknota. Patrzę wtedy na te moje dziewczyny i myślę sobie, jaki to cud, że z tego wyszłyśmy i że żyjemy tak zupełnie inaczej.

204. pompatycznie i obrazoburczo

Zastanawiałam się, czy jest jakiś zauważalny moment, w którym posłanie AA zaczyna działać. Może początek to iskra nadziei – że jest coś, co...